Jak wyjechać

Obrazowo mówiąc, AYA od programów komercyjnych różni się tym, czym różni się młodzieżowy hostel od pięciogwiazdkowego hotelu, lub czym różnią się tzw. tanie linie lotnicze od klasy biznesowej w liniach regularnych. Usługa jest co do zasady ta sama (chodzi przecież po prostu o przelot z miejsca na miejsce, czy też o nocleg), jednak sposób jej dostarczenia i ilość usług towarzyszących różnią się zasadniczo. Koszt jednego roku w komercyjnym programie nauki w szkole średniej w USA wynosi ok. 30-40 tys. USD. W przypadku AYA natomiast jest to tylko ok. 10 tys. USD. Różnica jest więc wielokrotna! Jak to jest możliwe? Sprawa polega m.in. na redukcji możliwości wyboru: w AYA uczeń nie wybiera stanu, miasta, rodziny ani szkoły – zostają one wybrane przez AYA, a uczeń nie może odrzucić tego wyboru, chyba, że całkowicie zrezygnuje z programu z potrąceniem opłat rezygnacyjnych (wyjątkiem są placementy specjalne, omówione w umowie). Ponadto, rodzina wybrana początkowo przez AYA („welcome family”) może ulec zmianie bez uzgadniania tego z uczniem lub jego rodzicami, a uczeń może dzielić dom lub nawet pokój z innym uczniem. Wszystkie te informacje zaś uczeń otrzymuje zazwyczaj w ostatniej chwili, czyli na krótko przed wylotem. Nie ma więc możliwości „mentalnego przygotowania się” na dane miejsce, szkołę czy rodzinę, a bilet lotniczy trzeba będzie kupować w ostatniej chwili, co może znacznie podnieść jego cenę w stosunku do ceny standardowej. Jeśli to wszystko brzmi nieatrakcyjnie, to zwróćmy uwagę na jedną rzecz: koniec końców otrzymujemy tę samą usługę, czyli rok w szkole średniej w USA, a zapłaciliśmy kilkakrotnie mniej! Jest to więc w istocie sposób na redukcję kosztów wyjazdu, za cenę kilku niedogodności, które jednak w końcowym rozrachunku okazują się mało istotne. Program zapewnia bowiem co do zasady takie samo kluczowe doświadczenie jak program komercyjny, a niejednokrotnie przewyższa go dzięki szczególnemu zaangażowaniu lokalnych koordynatorów i rodzin goszczących AYA.

Odpowiedź brzmi: niestety nie. Podczas wymiany lub po jej zakończeniu uczeń może wprawdzie we własnym zakresie podejść do egzaminów odpowiadających maturze, takich jak SAT, ACT lub GED. Są to egzaminy upoważniające do aplikowania na studia w USA. Niektóre uczelnie w Polsce także je honorują. Jednak program AYA nie zapewnia świadectwa ukończenia szkoły średniej lub roku nauki w Stanach Zjednoczonych.  Co do zasady, szkoły biorące udział w programie nie zgadzają się na wystawienie dyplomu ukończenia high school osobie, która była uczestnikiem wymiany i spędziła w USA jedynie rok lub semestr – dlatego nie należy z taką prośbą zwracać się do szkoły. Uczeń, który kończy semestr lub rok nauki w USA, otrzyma wyłącznie wykaz ocen z tego okresu edukacji w amerykańskiej szkole oraz zaświadczenie o ukończeniu programu AYA. Z założenia bowiem, program AYA nie ma na celu zdobycia dyplomów czy certyfikatów, lecz zdobycie samego doświadczenia nauki w szkole średniej w USA.

Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Większość uczniów decyduje się na roczną wymianę. Każdy uczestnik może wybrać, czy decyduje się na wyjazd na cały rok szkolny, czy tylko na jeden semestr. Osoby, które wybierają wymianę półroczną potwierdzają, że nie miały wystarczająco dużo czasu na aklimatyzację i pogłębienia relacji z rodziną goszczącą i przyjaciółmi – często decydują się one na przedłużenie programu na kolejny semestr, co generuje dodatkowe koszty administracyjne i niekiedy, konieczność znalezienia nowej rodziny goszczącej na kolejny semestr. Powrót w połowie roku wybierają często osoby, które nie chcą tracić całego roku w polskiej szkole. Jest to oczywiście zrozumiałe, jednak biorąc pod uwagę wartości, które możemy zyskać biorąc udział w wymianie, powtarzanie roku w Polsce nie jest czymś, czego powinniśmy się obawiać. Warto zaznaczyć, że koszt programu całorocznego jest bardzo zbliżony do kosztu programu semestralnego – wynika to z procedur administracyjnych, które są niezbędne niezależnie od długości pobytu w USA.

Według rozporządzenia MEN uczeń spędzający rok szkolny za granicą, po powrocie do Polski może kontynuować naukę. Musi pamiętać jednak o dostarczeniu do szkoły świadectwa lub informacji o ukończeniu roku razem z ocenami końcowymi.

Każdy uczeń może wybrać, czy po powrocie z wymiany będzie powtarzał rok, czy będzie kontynuował naukę w szkole średniej. Wiele uczestników decyduje się na powtarzanie roku, ponieważ wybiera przedmioty rozszerzone, które są niezbędne dla nich w przygotowaniu do matury. Nie jest to jednak konieczne, niektórzy uczniowie nadrabiają zaległości i kontynuują naukę ze swoimi rówieśnikami.

W szkole średniej w USA każda klasa ma określone od dwóch do czterech przedmiotów, które są obowiązkowe. Poza nimi mamy do wyboru tak zwane ,,electives’’, pośród których możemy wybierać te, które najbardziej nas zainteresują. Każda szkoła w USA ma swój regulamin doboru przedmiotów i zestaw obowiązkowych zajęć, na które uczęszczają uczniowie. Jest to więc kwestia indywidualna, zależna od szkoły i klasy (poziomu) do której będzie uczęszczał uczeń.

Uczeń dowiaduje się, w jakiej szkole będzie się uczył, po przydzieleniu rodziny goszczącej – jest to zazwyczaj 2-3 tygodnie przed wyjazdem, albo nawet krócej. Szkoła zawsze jest w pobliżu miejsca, w którym będzie mieszkał.

Każda szkoła określa, ile uczniów z wymiany będzie gościć. W dużych szkołach jest większe prawdopodobieństwo, że będzie więcej takich uczniów. Nie ma to jednak zależności.

Program ma swój, opracowany przez lata system wyboru rodzin goszczących. Po zgłoszeniu chęci goszczenia ucznia z innego kraju, rodzinę odwiedza koordynator, który sprawdza warunki mieszkalne oraz przeprowadza wywiady z rodziną. Host family wypełnia aplikację dot. swojej rodziny, warunków panujących w domu i oczekiwań względem ucznia (np. dot. obowiązków domowych, spędzania czasu z rodziną itp.). Rodzina ma też obowiązek dostarczyć referencje od osób, z którymi nie jest spokrewniona. Rodziny goszczące to wolontariusze, którzy nie otrzymują żadnego wynagrodzenia za goszczenie uczniów – ich główną motywacją jest chęć poznania nowej kultury, wprowadzenie urozmaicenia do życia rodzinnego, pokazanie dzieciom innych tradycji czy nauka języka.

Istnieje możliwość zmiany rodziny goszczącej. Nie jest jednak gwarantowane, że znajdzie się druga rodzina, która będzie chciała gościć ucznia. Gdy w relacji ucznia z rodziną zaistnieją problemy, przede wszystkim powinniśmy spróbować naprawić sytuację wspólną rozmową i przedyskutowaniem sytuacji. W drugiej kolejności możemy zwrócić się do naszego lokalnego koordynatora, który pomoże nam rozwiązać problem prowadząc mediacje z nami i rodziną. Jeśli sytuacja się nie zmieni, a mamy poważny powód do zmiany rodziny, koordynator postara się znaleźć nową rodzinę, która zdecyduje się gościć nas na pozostałą część roku. Nie następuje to zwykle natychmiast po zgłoszeniu – poszukiwania nowej, właściwej rodziny goszczącej trwają nawet kilka tygodni, podczas których uczeń może nadal przebywać u swojej obecnej rodziny. W nielicznych sytuacjach, które wymagają natychmiastowej zmiany, uczeń przenoszony jest do domu jednego z lokalnych koordynatorów AYA.

Jest to możliwe, istnieje jednak ryzyko, że program nie znajdzie drugiej rodziny, która zdecyduje się gościć ucznia. Po uzyskaniu informacji o rodzinie uczeń powinien nawiązać z nią kontakt oraz postarać się poznać ją przed przylotem. Nie powinien jednak z góry zakładać, że rodzina nie będzie spełniała jego oczekiwań.

Rodzina goszcząca wybiera uczestnika spośród wszystkich uczniów chętnych na wyjazd w danym roku szkolnym, dostępnych w bazie AYA. Profile uczniów stwarzane są na podstawie aplikacji wypełnianych przez uczestników programu i zawierają ogólne informacje o uczniu, jego zainteresowaniach, oczekiwaniach i pasjach. Rodziny wybierają uczniów m.in. poprzez sprawdzenie, czy ich styl życia ma pewne punkty wspólne z zainteresowaniami ucznia. Warto więc jak najdokładniej opisać swoją osobę w aplikacji online. Zawsze należy jednak pamiętać, że rodziny przyjmują ucznia z dobrej woli, ochotniczo i bez żadnego wynagrodzenia – dlatego należy okazywać im wdzięczność za zaproszenie nas i doceniać wszystko, co dla nas robią, niezależnie od tego, czy spełnia to nasze oczekiwania, czy też nie.

Rodziny zgłaszają się do programu w ramach wolontariatu i nie dostają pieniędzy za goszczenie ucznia. Podczas pobytu ucznia w ich domu zobowiązują się do bycia ich prawnym opiekunem na ten czas oraz do dostarczenia uczniowi dobrych warunków do życia oraz nauki.

Rodzina goszcząca oczekuje, że uczeń będzie brał udział w życiu rodzinnym oraz angażował się w działania lokalnej społeczności. Religia jest bardzo ważnym elementem codziennego życia rodzin amerykańskich – większość rodzin, które goszczą uczniów AYA deklaruje zaangażowanie w życie kościoła. Chodzenie do kościoła z rodziną nie jest obowiązkowe, jednak  rodziny bardzo cenią zainteresowanie uczniów ich religią i wyznawanymi wartościami. Kościół w USA bardzo różni się od kościoła w Polsce, więc chodzenie do kościoła z rodziną może być ciekawym doświadczeniem kulturowym dla uczniów. Co więcej, kościoły często zrzeszają grupy uczniów i organizują im wspólne wyjazdy lub spotkania, co pozwala zdobyć nowe, ciekawe znajomości.

Rodziny goszczące są zobowiązane do udostępnienia uczniowi własnego łóżka, miejsca na jego rzeczy oraz biurka lub stołu do nauki. Rodzina nie musi jednak zapewnić uczniowi oddzielnego pokoju. Jest możliwość, że uczeń będzie dzielić pokój z bratem lub siostrą goszczącą, lub też z innym uczniem z programu AYA.

Każdy ma możliwość aplikowania, jednak uczniowie niepełnosprawni tak samo jak inni uczniowie muszą spełniać te same kryteria. Sytuacja medyczna każdego ucznia jest analizowana indywidualnie przez zespół rekrutacyjny AYA, po dostarczeniu formularzy medycznych.

Można aplikować na program w tym samym czasie co koleżanka/kolega. Każda uczestnik trafia jednak do innej rodziny, miasta lub nawet stanu. Celem wymiany jest rozwój międzykulturowy, dlatego program stara się nie umieszczać osób z tego samego kraju w jednym miejscu, aby mogły one w pełni korzystać z wymiany oraz szlifować język angielski. Wyjazd w tym samym czasie co kolega/koleżanka z Polski daje nam możliwość dzielenia się doświadczeniem i wspólnego przeżywania wartości wyniesionych z wymiany po powrocie do Polski lub w trakcie programu – podczas kontaktu telefonicznego czy na komunikatorach wideo.

Nie jest to obowiązkowe. Program zaleca udział w takim obozie, ponieważ pomaga on się przystosować do nowego otoczenia i dowiedzieć więcej na temat zasad programu AYA, różnic kulturowych i metod radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Jest to również świetna okazja do zwiedzenia Nowego Jorku i poznania uczniów z całego świata, którzy rozpoczynają program w tym samym momencie (często znajomości z obozu utrzymywane są przez cały czas trwania programu i pozwalają dzielić się z innymi uczniami doświadczeniem i spostrzeżeniami). Osoby, które nie korzystają z obozu Orientation, lecą bezpośrednio do miasta w którym mieszka rodzina goszcząca.

Z uwagi na to, że w każdym stanie rok szkolny rozpoczyna się z innym momencie, uczniowie często podróżują sami lub w małych grupach – jednak na lotnisku w USA zawsze odbierani są przez przedstawicieli AYA lub rodzinę goszczącą.

Tak, każdy uczeń ma przydzielonego lokalnego koordynatora, który pomaga w razie jakichkolwiek problemów czy pytań ze strony ucznia i rodziny. Lokalny koordynator kontaktuje się z uczniem zaraz po przylocie do USA, aby sprawdzić czy wszystko jest w porządku. Koordynator organizuje także spotkania integrujące uczniów na wymianie, którzy mieszkają blisko siebie – zwykle raz w miesiącu. Jest to świetna okazja, aby poznać innych uczniów mieszkających w okolicy i zyskać nowe znajomości. Lokalny koordynator ma też za zadanie regularnie odwiedzać rodzinę goszczącą i ucznia, aby sporządzać raporty z pobytu ucznia w USA – jego postępów w nauce, języku, relacjach z członkami rodziny. Raporty dostarczane są cyklicznie do biura AYA i rodziców w Polsce.

Uczeń wymiany może uczęszczać na zajęcia przygotowujące do zdania egzaminu na prawo jazdy w USA, które odbywają się w ramach zajęć szkolnych. Uczeń nie może jednak prowadzić samochodu poza zajęciami szkolnymi oraz zrobić prawa jazdy podczas wymiany. Program bierze pełną odpowiedzialność za ucznia i nie chce narażać go na jakiekolwiek niebezpieczeństwo. Młodzież w USA może jednak zdawać egzamin na prawo jazdy w wieku 16 lat, więc większość kolegów ze szkoły będzie prawdopodobnie jeździć do szkoły samochodem. Uczniowie wymiany często umawiają się ze swoimi kolegami ze szkoły, którzy posiadają prawo jazdy, na wspólne dojazdy do szkoły czy na zajęcia.

Tak, podróżowanie razem z rodziną goszczącą lub szkołą jest możliwe. Rodziny często zabierają uczniów na wspólne wyjazdy. Jest to jednak dodatkowa aktywność rodziny goszczącej, która nie jest zagwarantowana przez program czy rodzinę – jest to kwestia indywidualna, która zależy od sytuacji i możliwości rodziny goszczącej. Uczeń nie może podróżować sam – bez opiekuna pełnoletniego. Nie może też opuszczać terenu Stanów Zjednoczonych. Każdy wyjazd/wycieczka muszą być konsultowane z rodziną goszczącą i biurem AYA.

Jak najbardziej. Zalecane jest nawiązywanie przyjaźni z Amerykanami oraz innymi uczniami z wymiany. Trzeba jednak stosować się do zasad panujących w domu, konsultować swoje spotkania towarzyskie z host family i wracać o godzinie określonej przez rodziców goszczących. Nie można też zaniedbywać obowiązków szkolnych na rzecz spotkań ze znajomymi.

Tak, program nie zabrania kontaktów z naturalnymi rodzicami. Zalecany jest jednak kontakt co najwyżej raz w tygodniu, aby nie zaburzać rytmu życia codziennego i nie skupiać się na tęsknocie za domem.

Wyżywienie i zakwaterowanie są zapewnione przez rodziny goszczące. Za lunch kupowany w szkole trzeba jednak płacić samemu. Inne koszty z którymi uczeń powinien się liczyć: mundurki szkolne, podręczniki szkolne, sport, składki klubowe i wycieczki.

Wszystko zależy od potrzeb ucznia, zazwyczaj rodzice przekazują uczniom około 300-500$ kieszonkowego miesięcznie, ponieważ uczeń musi zapewnić sobie na własną rękę produkty higieniczne, kosmetyki, kino, sport, składki klubowe, hobby, wycieczki oraz ew. jedzenie w restauracjach podczas wyjść na miasto.